Page 131 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

113
และพบระบําพนมรุ้ ง ของมหาวิทยาลัยราชภัฏบุรี รั มย์ ส่วนในกัมพู ชา พบระบําอัปสรา ผู้ วิจัยได้
ศึกษาภาพศิ ลาจําหลักโบราณสถานในประเทศไทยและกัมพูชา โดยเฉพาะทับหลังปราสาทศีขรภูมิ
เป็ นทับหลังที่ มีความสมบูรณ์ สวยงามมาก และมี ภาพเล่ าเรื่ องตํานานการฟ้ อนรําของอิ นเดีย ที่มี
ภาพพระศิวะทรงฟ้ อนรํา พระสุ รั สวดีดี ดพิณ พระอินทร์เป่ าขลุ ่ย พระพรหมตีฉิ ่ ง พระลักษมีทรง
ขับร้อง เมื่ อพิจารณาภาพสลักที่ปราสาทนครวัด พบท่ารํานางอัปสรามากมาย เห็นการแต่งกาย ท่ า
รํา และดนตรี ที่ปรากฏในนั้ น ทําให้ผู ้วิจัยได้แนวคิ ดที่จะประดิษฐ์ท่ารํ าจากภาพศิลาจําหลักให้
ออกมาโลดแล่นมี ชี วิตเชื่ อมโยงกับวัฒนธรรมท้องถิ ่ น เพื่อสร้ างอัตลักษณ์ ด้านศิลปะการแสดง
พื้นบ้าน จากการศึ กษาภาพจําหลักปราสาทศีขรภูมิโดยละเอียด ทําให้มองเห็นว่ าลักษณะท่าฟ้ อน
จากภาพจําหลักปราสาทศีขรภูมิ เป็ นภาพสลักเล่าเรื่ องท่ามกลางลายพันธุ ์พฤกษา มีภาพบุ คคลและ
ภาพสัตว์เข้ามาประกอบมากมาย พบรู ปบุ คคลขนาดใหญ่มี 10 กร แสดงอาการกําลังฟ้ อนรําเหนื อ
หงส์แบก 3 ตัว ซึ่ งยืนอยู่เหนื อหน้ากาล ทั้ งลักษณะการแต่งกายเป็ นการนุ ่ งผ้าแบบโจงกระเบนสั้ น
สวมกระบังหน้าและชฎามงกุ ฏ มีพู่ และดอกไม้ประดับ สวมตุ ้มหู และกรองศอรู ปสามเหลี่ ยม
ขนาดใหญ่ ประดับด้วยลายเพชรพลอย เมื่อพิจารณาภาพการแต่งกายจากภาพจําหลักปราสาทนคร
วัด พบนางอัปสราที่แต่ งกายตามแบบศิลปะขอมโบราณ เมื่อนํามาพิจารณาร่ วมกับปราสาทศีขรภูมิ
ทําให้มองเห็นการแต่งกายที่ เป็ นจุดเด่นชั ดขึ้ น เช่ นการสวมกระบังหน้า การนุ ่ งผ้า จับจีบหย ักรั้ ง
ขึ้ นมาด้านหน้าและปล่อยชายพกทิ้งลง และการใส่ เครื่ องประดับทั้ งข้อมือ ข้อเท้า รัดต้นแขน เข็ม
ขัด ตลอดจนการประดับทัดดอกไม้ เหล่านี้ ที่ สามารถสะท้อนให้ เห็นวัฒนธรรมของคนในภู มิภาค
นี้ จึงได้นํารู ปแบบการแต่ งกายมาสร้างเป็ นเครื่ องแต่งกายประกอบระบําที่คิ ดประดิษฐ์ขึ้น
ด้านท่ารําจะใช้ท่ารํ าพื้ นบ้านสุรินทร์ ผสมผสานกับท่ารํ าจากภาพศิลาจําหลัก และท่ารํา
ที่เป็ นแบบแผนจากนาฏศิลป์ ที่เป็ นแบบแผนจากราชสํานัก เพราะท่ารํ าศิวนาฏราชบนทับหลัง
ปรางค์ประธานปราสาทศี ขรภูมิแผ่นนี้ พระศิ วะทรงร่ายรําในท่ าที่ไม่ รุนแรงนัก พระบาททั้งสอง
ของพระศิวะทรงเหยียบอยู่ เหนือหงส์แบก 3 ตัว ซึ่ งโดยปกติแล้วพระอิศวรไม่ ทรงหงส์ เป็ น
พาหนะ ผู้ ทรงหงส์เป็ นพาหนะนั้ น คือ พระพรหมเทพผู้ รั กษาทิศเบื้องบนและพระวรุ ณเทพผู้รักษา
ทิศตะวันตก ซึ่ งสมมาตร ผลเกิ ด ได้ให้ข้อสังเกตว่าการที่มีรู ปหงส์แบกอยู่เบื้องล่างพระอิ ศวรนั้ น
คงหมายถึงการฟ้ อนรํ าของพระอิศวรบนสวรรค์ เพราะเทพที่ประทับนั่ง 4 องค์ ได้แก่ พระอุมา
พระนารายณ์ พระพรหม และพระคเณศ ล้วนเป็ นเทพในศาสนาพราหมณ์ (สมมาตร ผลเกิ ด.
2536 : 1 – 2) จากภาพศิลาจําหลักดังกล่าว ผู้เขียนจึ งได้นํารู ปแบบท่ารํามาผสมผสานท่าฟ้ อน
พื้นบ้าน และลีลาท่ ารําจากนาฏศิลป์ ที่ เป็ นแบบแผนจากราชสํานัก ประกอบกับทํานองเพลงกันตรึ ม
โดยเลือกเพลงให้เหมาะสม โดยตั้งชื่ อระบําชุดนี้ ว่า “ระบําอัปสรสราญ” ซึ่ งหมายถึง นางอัปสร
กําลังฟ้ อนรํ าอย่างสนุกสนาน การแสดงชุดนี้ ใช้แสดงในงานนักขัตฤกษ์ หรื องานมงคลทั ่วไป ได้นํา