Page 2 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

บทคัดย่ อ
การวิจั ยเรื่อง ลิเก : การอนุรั กษ์และพัฒนาตามมิติ ทางวัฒนธรรม ภูมิ ปัญญา และปรั ชญา
เศรษฐกิ จพอเพียง นี้มี วัตถุ ประสงค์เพื่อศึกษาความคลี่คลายเปลี่ยนแปลงองค์ ความรู้ด้านภูมิ ปัญญาและ
ภาพสะท้ อนทางวัฒนธรรมที่ปรากฏอยู่ในการแสดงลิเก เพื่อเสนอแนวทางอนุรั กษ์ และพัฒนาการแสดง
ลิเกตามมิ ติทางวัฒนธรรม ภู มิปัญญา และปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงวิธี ดําเนินการใช้กระบวนการวิจัยเชิง
คุ ณภาพ นําเสนอผลการวิ จัยด้วยวิธีพรรณนาวิเคราะห์
ผลการวิจัยพบว่า ภูมิ ปัญญาที่ปรากฏในการแสดงลิเกมี ๕ ด้าน ได้แก่ ภูมิ ปัญญาทางภาษา ภูมิ
ปัญญาด้านนาฏศิลป์ ภูมิปัญญาด้านเพลงและดนตรี ภูมิปัญญาด้านการแต่งกาย แต่งหน้ า และภูมิ ปัญญา
ด้ านเวที ฉาก แสงและเสียง ภู มิปัญญาดั งกล่าวเกิดขึ้ นจากการเรียนรู้ การฝึกฝน การสั่งสมประสบการณ์
และถ่ ายทอดสื บต่อกันมาโดยที่ ยังคงรักษาภู มิ ปัญญาดั้งเดิ มที่ เห็นว่าดี งาม ถูกต้ องเหมาะสมไว้ ใน
ขณะเดียวกันก็ได้มี การปรับเปลี่ ยนพัฒนาภูมิปัญญาบางอย่างไปตามยุคสมัยและสภาพสังคมปัจจุบัน ทั้งนี้
เพื่อสร้ างความสนใจ ชวนให้ผู้ ชมติดตามผลงานจนถึงนิยมชมชอบในศิลปะการแสดงลิ เก และส่งเสริม
สนับสนุนลิเกต่อไป
ส่วนภาพสะท้ อนทางวัฒนธรรมที่ ปรากฏอยู่ ในการแสดงลิเกแบ่งออกเป็ น ๕ ประเภท ได้แก่
ขนบประเพณี ค่ านิยมและความเชื่ อ การสะท้ อนวิ ถีชี วิตความเป็ นไทย การใช้ภาษา วรรณคดี และ
วรรณกรรม ศิลปกรรมด้านนาฏศิลป์ ดนตรี จิตรกรรม และการปลู กฝังคุณธรรม จริยธรรม สิ่งเหล่านี้ได้
สื บทอดจากอดี ตสู่ปั จจุ บันอย่ างไม่ เปลี่ยนแปลงเพราะถือว่ าเป็ นเอกลั กษณ์ ของลิเกที่ ต้ องรั กษาไว้
ขณะเดียวกันก็มีวัฒนธรรมบางส่วนที่ได้ สร้างสรรค์ขึ้นใหม่ตามยุคตามสมัย
รูปแบบการอนุรั กษ์และเผยแพร่การแสดงลิเกในปั จจุบัน ได้แก่ ลิเกงานหา ลิเกวิก ลิเกวิทยุ ลิเก
ในโทรทัศน์ ลิ เกในสื่อสิ่ งพิมพ์ ลิ เกในสื่ออินเทอร์เน็ต ลิ เกในแผ่นซีดี ลิเกในสถานศึกษา การประกวดลิ เก
และการประกาศยกย่องเชิดชูเกี ยรติ
ในด้านการนําหลั กปรัชญาเศรษฐกิ จพอเพี ยงมาประยุกต์ใช้นั้น ลิเกสามารถปฏิบัติตนตามหลัก
ความพอประมาณ ความมี เหตุผล และการมีภูมิคุ้ มกันที่ดีในตั วได้อย่างเหมาะสม ชี้ให้เห็ นว่าอาชีพลิ เกก็
สามารถดํารงชีวิ ตอยู่อย่างมีความสุ ขในสังคมได้เช่นเดียวกับอาชีพอื่น
แนวทางในการอนุรั กษ์และพัฒนาลิเกมี องค์ประกอบสําคัญ ๓ ส่วนได้แก่ คณะลิเก ประชาชน
ทั่ วไป และหน่วยงานที่เกี่ยวข้ อง ซึ่งการอนุรั กษ์และพัฒนาส่วนใหญ่เป็ นเรื่องของคณะลิเกที่ จะรักษา
คุ ณภาพและพัฒนาตนเองในด้านต่ าง ๆ สําหรับประชาชนนั้นมี ส่วนช่วยสนั บสนุนโดยการจัดหาลิ เกไป
แสดงในงานและให้ความสนใจชมการแสดงลิเกให้มากขึ้น ส่ วนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรส่งเสริ มสนับสนุน
ในด้ านงบประมาณและเปิดโอกาสให้ คณะลิเกได้ นําเสนอผลงานเผยแพร่สู่ประชาชนอย่างกว้างขวางใน
รูปแบบต่าง ๆ ถ้าทุกฝ่ ายให้ความร่ วมมือกันอย่างเต็มที่ ก็จะทําให้ลิเกคงอยู่คู่สังคมไทยตลอดไป
คํ าสําคัญ : ลิเก / วัฒนธรรม / ภู มิปัญญา / ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง