Page 135 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๑๒๕
เนื่องจากลิเกรุ่นใหม่ส่วนหนึ่ งได้รั บการศึกษาจากวิทยาลัยนาฏศิลป หรือสถาบันการศึกษาอื่ นที่จัดการเรียน
การสอนทางด้านนาฏศิลป์ ดนตรีไทย หรือการแสดง จึงนํ าความรู้นั้นมาประยุกต์ใช้ในการแสดงลิเกด้ วย
ด้านดนตรี ลิเกมี การเปลี่ ยนแปลงด้านดนตรี จากเดิมมีรํ ามะนาเป็นเครื่ องประกอบจังหวะ
แล้วเปลี่ยนมาเป็นวงปี่พาทย์แบบไทย จนกระทั่งระยะหลังมาประยุ กต์ใช้ปี่พาทย์ มอญ แต่ยังคงเอกลักษณ์
ของความเป็ นไทยด้วยการบรรเลงเพลงไทย สํ าเนียงต่ าง ๆ ที่หลากหลาย ผู้ บรรเลงดนตรีประกอบการ
แสดงลิ เกก็ มี การพัฒนาฝี มื อการบรรเลงของตนเองอยู่เสมอ ประกอบกับมี นักดนตรีรุ่ นใหม่ที่ ได้รั บ
การศึกษาด้านดนตรี โดยตรง จึงมีความรู้ ความสามารถในการบรรเลงดนตรีได้ เป็นอย่างดี
ด้านจิตรกรรม ที่เด่นชัดคือการเขียนภาพประกอบฉาก จากเดิมที่เป็นฉากผ้าวาดภาพด้ วยสี
น้ํามัน ต่อมาก็ วาดภาพลงบนแผ่นไม้อัด จนถึ งยุคปั จจุบันใช้ระบบคอมพิ วเตอร์เข้าช่วยภาพจิ ตรกรรมที่
ฉากจึ งมีรู ปแบบที่ เปลี่ยนแปลงไป มี หลากหลายมากขึ้น และสวยงามทันสมั ยมากขึ้น แต่ลิ เกก็ ยังคง
อนุรักษ์ ภาพเดิม ๆ ไว้ เช่น ภาพวัด ภาพท้องพระโรง ภาพวิวทิวทั ศน์ชนบท ภาพอุทยาน เป็นต้น
๕. การปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม
ลิเกสะท้ อนวัฒนธรรมด้านการปลู กฝังคุ ณธรรมจริยธรรมด้วยตั วของลิเกเอง และด้วยการ
แสดง สิ่งที่เห็ นเด่นชัดจากการประพฤติ ปฏิบัติของผู้มี อาชีพแสดงลิเกคือมีความเคารพนั บถือครูอาจารย์
เป็นที่ตั้ง มีความกตัญญูกตเวทีต่อผู้มี พระคุณ มีความอ่อนน้อมถ่อมตน สุภาพเรี ยบร้อย มีชีวิตความเป็ นอยู่
เรี ยบง่าย ส่วนคุณธรรม จริยธรรมที่สะท้อนออกมาจากการแสดงตามเนื้อเรื่องต่าง ๆ นั้ น แม้จะเน้นความ
สนุกสนานเพลิดเพลินเป็นหลัก แต่ก็แฝงไว้ ด้วยข้อคิด คติ สอนใจที่ผู้ชมสามารถรับรู้และสามารถนํามาเป็น
แนวทางประพฤติปฏิบัติได้ เช่น ปลูกฝั งคุณธรรมด้านความกตัญญูรู้ คุณ ความจงรักภักดี ต่อชาติบ้านเมือง
ความจงรักภักดี และสํานึกในพระมหากรุ ณาธิคุณของพระมหากษัตริ ย์ ความซื่อสั ตย์สุจริต ความรั กของพ่อ
แม่ ที่มีต่อลู ก ความรักของสามีภรรยา ความเสียสละ ความมีน้ําใจ ความละอายและเกรงกลั วต่อการทําผิด
การยอมรับความจริงเมื่ อกระทําความผิด การกลั บตัวกลับใจมากระทําความดี ฯลฯ
จากการศึกษาเรื่องความคลี่คลายเปลี่ยนแปลงภาพสะท้อนทางวัฒนธรรมของลิเก สามารถกล่าว
ได้ ว่ า ลิเกนั้นเป็ นศู นย์รวมแห่งวั ฒนธรรมอั นดีงามที่หลากหลายซึ่งเป็ นวิ ถีการดําเนินชีวิ ตของสั งคมที่มี
ความเกี่ยวข้ องกับบุ คคลหลายฝ่าย ทั้งตั วศิลปินลิ เกเอง นักดนตรี และผู้มี หน้าที่ฝ่ ายอื่น ๆ ในคณะลิเก
นอกจากนี้ยั งรวมถึงผู้ชม ผู้จัดหาหรือว่าจ้างลิ เกไปแสดงด้วย วัฒนธรรมต่าง ๆ ที่ปรากฏอยู่ในการแสดง
ลิ เก ไม่ว่ าจะเป็นขนบประเพณี ค่ านิยมและความเชื่ อ การสะท้ อนวิถีชี วิตความเป็ นไทย การใช้ภาษา
วรรณคดี และวรรณกรรม ศิ ลปกรรมด้ านนาฏศิลป์ ดนตรี จิ ตรกรรม รวมถึงการปลู กฝังคุณธรรม
จริยธรรม สิ่งเหล่านี้ได้สืบทอดต่อกันมาจากอดีตสู่ ปัจจุบันอย่างไม่เปลี่ยนแปลงเพราะถื อว่าเป็ นเอกลักษณ์
ของลิเกที่ต้องรั กษาไว้ แต่ขณะเดียวกันก็มี วัฒนธรรมบางส่วนได้มี การประดิษฐ์คิ ดค้นหรือสร้างสรรค์ ขึ้น
ใหม่ ตามยุคตามสมัย หรือบางส่วนอาจรั บมาจากสั งคมอื่นด้ วย อย่างไรก็ตามเมื่ อศิลปิ นลิ เกทั้งหลาย
ยอมรั บและยึดถือเป็นแบบแผนประพฤติปฏิบัติ ร่วมกั นก็ย่อมถือว่าเป็นวั ฒนธรรมของลิเก ซึ่งวัฒนธรรม
ของลิเกก็คือภาพสะท้อนของวัฒนธรรมไทยนั่นเอง