Page 12 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๒
รัชกาล ที่ ๖ เป็นที่นิยมแพร่หลายทั้งในกรุงเทพมหานคร และต่างจังหวัด
ความนิยมดูลิเกของคนไทยนั้นยังคงสืบทอดมาจนถึงปัจจุบันทั้งในกรุงเทพมหานคร และจังหวัด
อื่ น ๆ แถบภาคกลาง เช่น นนทบุรี ปทุ มธานี พระนครศรี อยุ ธยา อ่ างทอง สุพรรณบุ รี ลพบุรี สิ งห์บุรี
ชั ยนาท นครสวรรค์ พิ จิตร รวมถึงจังหวั ดในภาคเหนือ ได้แก่ พิษณุโลก และสุ โขทัย จังหวั ดเหล่านี้ยังมี
คณะลิ เกอยู่เป็ นจํานวนมาก นอกจากนี้ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ก็มี การแสดงลิเกอยู่ด้วย
เช่ นกันเพียงแต่รูปแบบการแสดงอาจแตกต่างกั นไปบ้างตามสภาพแวดล้อม สําหรับ ในเขตภาคกลางนั้น
จังหวัดสุ พรรณบุรี และจังหวัดอ่ างทอง ถือว่าเป็ นแหล่งสืบสานศิลปะเพลงพื้นบ้านที่สําคั ญ เช่น เพลงฉ่อย
เพลงอี แซว ลําตัด รวมถึงการแสดงลิ เกด้วย เนื่องจากมีคณะลิ เกอยู่เป็ นจํานวนมาก และประชาชนส่วน
ใหญ่ ยังให้ความสนใจนิยมดู ลิเกกันอยู่ สังเกตได้ จากงานวัดซึ่งเป็นศู นย์รวมของประชาชนซึ่งมั กจะจัดหา
ลิเกมาแสดง หรื อแม้แต่งานของหน่วยราชการ หน่วยงานเอกชน รวมทั้ งงานบ้านของประชาชนทั่ วไปด้วย
นับว่าลิเกเป็นมหรสพสําคั ญสําหรับประชาชน
คุณค่าของลิเกนอกจากจะทํ าให้ผู้ชมได้ รับความสนุกสนานบันเทิงใจแล้ วยังแสดงให้เห็นถึงองค์
ความรู้ด้ านภูมิปัญญาในหลายด้าน เช่น ภู มิปัญญาทางภาษาในการประพันธ์เรื่ องและการขั บร้อง การใช้
ภาษานาฏศิลป์ การใช้เพลงและดนตรี ศิ ลปะการแต่งกาย แต่ งหน้า ศิ ลปะการเขียนภาพประกอบฉาก
เป็ นต้น และการแสดงลิเกนั้ นยังสะท้อนวั ฒนธรรมในด้านขนบความเชื่อเกี่ยวกับการแสดง ประเพณีและ
ค่ านิ ยม วิถี ชีวิ ตความเป็ นไทย การใช้ภาษา วรรณคดี และวรรณกรรม รวมทั้ งการปลู กฝังคุณธรรม
จริยธรรม ซึ่ งผู้ชมจะได้รับข้อคิ ดและคติสอนใจจากเรื่องราวที่ถ่ายทอดโดยคําร้อง คําพูด และบทบาทของ
ผู้แสดง นั บว่าลิเกเป็นศูนย์รวมแห่งองค์ ความรู้ด้านภูมิ ปัญญา และให้ คุณค่าทางวั ฒนธรรมที่ควรค่ าแก่การ
อนุรักษ์ และพัฒนาอย่ างยิ่ง
ด้วยเหตุที่ประชาชนยังสนใจชมการแสดงลิเก จึงทําให้ยังมี คณะลิเกอยู่เป็นจํานวนมากในปัจจุบัน
แต่มี ข้อสังเกตว่ ามีเพียงบางคณะเท่ านั้นที่ ได้ รับความนิ ยม โดยมี ผู้ติ ดต่อจั ดหาไปแสดงตามงานต่าง ๆ
จํ านวนมาก และในการแสดงแต่ละครั้ งก็ มีประชาชนสนใจมาชมเป็ นจํ านวนมากเช่นกัน คณะลิ เกที่มี
ชื่ อเสียงและได้ รับความนิยมจากประชาชนในปั จจุบั น ได้แก่ คณะพรเทพ พรทวี คณะศรราม น้ําเพชร
คณะทวีป ชัยณรงค์ วงศ์เทวัญ คณะไชยา มิตรชัย คณะเฉลิมชัย มาลัยนาค คณะวัฒนา อนันต์ คณะทู ล
ไท บางระจั น เป็นต้ น จึงเป็นสิ่งที่น่าศึกษาว่าคณะที่ได้ รับความนิยมจากประชาชนนั้นมี องค์ประกอบและ
รู ปแบบการแสดงอย่างไร และการที่จะอนุรักษ์และพั ฒนาเพื่อให้ลิ เกคงอยู่ ในสังคมไทยต่อไปนั้นจะมี
วิ ธีการอย่างไร การวิจัยครั้งนี้ผู้วิ จัยเลือกศึกษาข้อมูลจากคณะลิเก ๓ คณะ ได้แก่ คณะพรเทพ พรทวี คณะ
เฉลิมชัย มาลัยนาค และคณะศรราม น้ํ าเพชร เนื่องจาก ทั้งสามคณะนี้ มีรู ปแบบการแสดงที่ยังคงรักษา
เอกลั กษณ์ การแสดงลิเกแบบดั้งเดิมไว้เป็ นอย่ างดี เป็ นคณะที่มี ชื่อเสียงมีผลงานการแสดงเป็ นที่ยอมรั บ
และนิ ยมชมชอบของประชาชนทั่วไปอย่ างกว้างขวาง ในปัจจุ บัน โดยเฉพาะอย่ างยิ่งในเขตจั งหวัดภาค
กลางแทบทุ กจังหวัด มักจะติ ดต่อจัดหาคณะลิ เกดังกล่าวมาแสดงในงานเฉลิ มฉลองอยู่เสมอ ทั้งนี้จาก
หลักฐานข้อมูลงานแสดงของคณะลิเกทั้ งสามคณะที่มี จํานวนมากในแต่ละเดือน และมีข้ อสังเกตว่าทุกครั้ง
ที่ ไปแสดงตามงานต่าง ๆ มั กมีประชาชนมาชมกันเป็นจํานวนมาก และผลงานการแสดงของคณะลิเก
ดั งกล่าวยังสะท้อนถึงภูมิปัญญาและวัฒนธรรม ที่หลากหลายอันเป็นเอกลักษณ์ของลิเกซึ่งแตกต่างไปจาก
การแสดงชนิ ดอื่น ดังนั้ นผู้วิจัยจึงพิจารณาเลือกคณะลิเกทั้งสามคณะเป็นตัวแทนในการศึ กษา