st123 - page 59

บทที่ 3
ระเบียบวิธีวิจัย
การวิจัยเรื่อง “อํ านาจทางสังคมของชุมชนในการจัดการปาชายเลนชุมชนอาวปาคลอก จังหวัด
ภู เก็ ต” เป นการวิ จัยเชิ งคุ ณภาพ (Qualitative Research) แนวปรากฏการณ นิ ยม
(Phenomenological Approach) เปนแนวทางในการวิ จัย ซึ่งเปนแนวทางที่ “เปนการทําความ
เขาใจความหมาย/ทั ศนะ/ความรู สึกเบื้ องลึกในจิ ตใจของผูที่ ประสบกับปรากฎการณ ” (ทวี ศักดิ์
นพเกษร, 2549) และยังมองเห็นวาความจริ งทางสังคมเปนสิ่งที่เคลื่อนไหวตลอดเวลา ไมหยุดนิ่ง แต
จะเปลี่ ยนแปลงไปตามชวงเวลาและสถานที่ จึ งทํ าใหความจริ งทางสังคมมี ความแตกตางและ
หลากหลายไปตามบริ บททางสังคมที่เป นพลวัต ดวยเหตุดั งกลาวนี้คนที่อยู ในชุมชนน าจะเปนคนที่รู
เรื่องราวดีที่สุดและสามารถใหคํ าอธิบายได ในการที่จะรับรูเรื่องราวที่ ดีที่สุดตองเขาไปสั มพันธ กับคนที่
อยู ในชุมชน ดวยวิ ธีการต าง ๆ อยางใกลชิด เชน การสังเกต และการพูดคุย เนื่ องจากเปนแนวทาง
การศึกษาที่ ใหความสําคัญกับการมองภาพรวม (Holistic Approach) วิ ธีศึ กษาจึ งมักทํ าเป น
กรณีศึกษาในชุมชนขนาดเล็ก (อานันท กาญจนพั นธุ, 2544)
ดั งนั้น สําหรั บการวิ จัยเรื่องนี้ ผู วิ จัยใชวิ ธี การศึกษาเฉพาะกรณี (Case Study Approach)
เนื่องจากตองการศึ กษารายละเอียดในภาพรวมของชุมชนขนาดเล็กที่แตกต างกันในบริบททางสั งคม
ของชุมชนเกี่ ยวกับอํ านาจทางสังคมของชุ มชนในการจัดการปาชายเลน โดยมีหนวยวิเคราะห คือ
อํานาจทางสั งคมของชุมชนในการจั ดการปาชายเลน และผูวิ จัยเห็ นวาการจั ดการปาชายเลนของ
ชุมชนมีการเปลี่ยนแปลงตามระยะและบริบททางสังคม ดังนั้นผู ที่ใหข อมูลที่ดี ที่สุดคือคนที่อยูในพื้นที่
ศึ กษา และเปนผูที่ เกี่ยวข องกับเหตุการณ มากที่สุ ด โดยเฉพาะผูนําชุมชน ผู นําศาสนา ผูนํากลุ ม
กิจกรรม และประชาชนที่ มีบทบาทอยางชั ดเจน อยูในพื้นที่เวลานาน รวมทั้งหน วยงานที่เกี่ยวของใน
เชิงนโยบายและการสนับสนุนชวยเหลื อชุมชน เชน หน วยงานของรัฐ และองคกรพัฒนาเอกชน เปน
ต น นอกจากนี้เพื่อใหสามารถเขาถึ งแหลงข อมูลไดมากที่สุ ด เปนที่นาเชื่ อถือไดในการตรวจสอบ
กันเองระหวางแหลงขอมู ล จึงใชวิ ธีการรวบรวมขอมูลหลายวิธี ไดแก การสังเกต การสัมภาษณ และ
การสนทนากลุม (Focus Group Discussion) สวนเครื่องมือที่ใช ในการวิจัย ได แก แผนที่ชุ มชน
แบบบั นทึกข อมูลชุ มชน แนวทางการสัมภาษณ และแนวคํ าถามสําหรั บการสนทนากลุ ม ส วน
การวิเคราะหขอมูลใชการตีความ (interpretation) เพื่อเข าใจความหมายของปรากฏการณทางสังคม
ที่ศึกษาในทั ศนะของผูที่ถูกศึ กษา (emic view) (ชาย โพธิสิตา, 2550; สุ ภางค จันทวณิช,2532)
โดยมีรายละเอี ยดระเบียบวิธีวิ จัยดังตอไปนี้
3.1 หนวยที่ใชในการวิ เคราะห (unit of analysis)
การวิ จัยเรื่องนี้ ผูวิ จัยต องการศึกษาอํ านาจทางสังคมของชุมชนที่ใชในการจัดการป าชายเลน
โดยชุมชนเปนฐาน (community based) และการจัดการรวม (co-management) กระทําผ าน
องคกรทางสังคมที่อยู ในชุมชนแตละแหง ซึ่งองค กรทางสังคมเหล านี้มีความเกี่ยวโยงกันในการจัดการ
ปาชายเลนโดยชุมชน ดังนั้น หนวยที่ใช ในการวิเคราะห สํ าหรั บการวิจัยครั้งนี้ จึงเป น “อํานาจทาง
สังคมของชุมชนในชุมชนปาชายเลน” ซึ่งระดับการวิเคราะห คื อ ระดับชุมชน คือ ชุมชนอาวปาคลอก
ชุมชนบานปาคลอก และชุมชนบานบางโรง