Page 323 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

1 ผู้ ช่วยศาสตราจารย์ คณะมนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุริ นทร์
2 ksribn@hotmail.com
การผสมผสานทางวัฒนธรรม : กรณีศึ กษาศิลปะการแสดงที่พัฒนาจากภาพศิลาจําหลั ก
สถาปัตยกรรมขอมโบราณในประเทศไทยและกัมพูชา
A Cultural Combination : A Case Study on The Performing Arts Developed
from Ancient Khom’s Carved Stone’s Architectural Pictures
in Thailand and Cambodia
1 ผศ. ดร.เครื อจิ ต ศรีบุ ญนาค
บทคัดย่อ
บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึ กษา ลักษณะรู ปแบบการผสมผสานทางวัฒนธรรม และ
ปั จจัยที่ทําให้เกิ ดการผสมผสานทางวัฒนธรรมในศิ ลปะการแสดงที่พัฒนาจากภาพศิ ลาจําหลัก
สถาปั ตยกรรมขอม กําหนดขอบเขตการศึ กษา คือ ระบําอัปสรสราญ มหาวิ ทยาลัยราชภัฏสุ ริ นทร์
ประเทศไทย และระบําอัปสรา กรมศิ ลปากร ประเทศกัมพู ชา ใช้เทคนิคการวิ จัยเชิ งคุณภาพ โดย
การสังเกต สัมภาษณ์ ใช้แนวคิดทฤษฎี ระบบสัญลักษณ์ และการตีความของโคเบอร์ ผลการศึกษา
พบว่า ลักษณะรู ปแบบการผสมผสานทางวัฒนธรรมระบําอัปสรสราญและระบําอัปสราได้รั บ
อิทธิ พลจากวัฒนธรรมพื้นบ้าน วัฒนธรรมอินเดียเข้าสู่ วัฒนธรรมขอม ระบําอัปสรสราญของไทย
เป็ นการผสมผสานแบบแนวราบ คือ ผ่านระบบคิ ดจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสุ ริ นทร์ ขยายลงสู่ พื้ นที่
ประยุกต์เข้ากับท้องถิ่นเชื่อมโยงเข้าสู่ ระบบการศึ กษา ด้านท่ารํา มีการผสมผสาน 3 ส่ วน คือ ท่ารํา
จากราชสํานัก ท่ารําพื้นบ้าน ท่ารําจากภาพจําหลักปราสาทศีขรภูมิ และปราสาทนครวัด ด้านดนตรี
ใช้วงกันตรึ ม ด้านการแต่งกาย เลี ยนแบบการแต่งกายนางอัปสรในปราสาท ศี ขรภูมิ และปราสาท
นครวัด ระบําอัปสรากัมพูชา เป็ นการผสมผสานแบบแนวตั้งโดยกรมศิลปากรกําหนดแบบแผนท่า
รํา ดนตรี และการแต่งกาย ก่อนเผยแพร่ สู่ ประชาชน ด้านท่ารํา เป็ นท่ารํ าจากระบําท่วงท่าโบราณ
ที่ใช้รําถวายเทพเจ้า ดนตรี ใช้วงปี่ พาทย์ การแต่ งกายเลี ยนแบบภาพนางอัปสรปราสาทนครวัด
ส่ วนปั จจัยที่ทําให้เกิดการผสมผสานทางวัฒนธรรม มีปั จจัยภายใน และปั จจัยภายนอก ปัจจัยด้าน
สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ พบว่ า ในอดีตกลุ่ มชนต่างๆ ที่ เข้ามาในภูมิภาคนี้ มาพร้อมกับอารย
ธรรมอินเดี ยเชื่ อมโยงเข้าสู่ วัฒนธรรมพื ้นบ้าน และวัฒนธรรมขอม ชาวกัมพูชาใช้นางอัปสรา
คุ ้ มครองให้กษัตริ ย์มีบารมีสู งขึ้ น ในไทยนางอัปสรา คือ พระแม่ธรณี สั ญลักษณ์ ความอุดมสมบูรณ์
สอดคล้องกับวิถีชี วิตชาวบ้าน ปรั บตัวโดยใช้สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติเชื่ อมความเชื่อ ควบคุม
คนและสังคม ปัจจัยด้านวัฒนธรรม ความคิด ความเชื่ อ ค่านิยมหรื ออุดมการณ์ พบว่า มนุ ษย์ใช้ ผี
หรื อเทวดามาทําให้ เกิดดนตรี ท่ าทาง การแต่งกาย นําภาพสลักปราสาทขอมมาสร้างความดี ความ