Page 82 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๗๒
ชุ ดลิเกลูกบท เป็นชุดเครื่องแต่งกายลําลองของคนไทยในสมัยก่อนสงครามโลกครั้งที่ ๒
นิยมแต่งในการแสดงเพลงพื้นบ้าน เมื่อวัสดุที่ใช้สร้างชุดลิ เกทรงเครื่องขาดแคลน ผู้แสดงจึงหันมาแต่งกาย
แบบลําลองที่เรียกว่า ชุดลิเกลูกบท ชายสวมเสื้อคอกลม แขนสั้น นุ่งโจงกระเบนมีผ้าคาดพุง หญิงสวมเสื้อ
แขนกระบอก ห่ มสไบ นุ่งโจงกระเบน หรื อซิ่น
ชุดลิ เกเพชร เป็นชุดที่เกิดขึ้ นหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ โดยการนําเพชรซี กและแถบ
เพชรมาประดั บเครื่องแต่งกายชุ ดลิ เกลูกบท สวมเสื้อกั๊กทับเสื้ อตั วเดิมให้ดูหรูหราขึ้น จากนั้นก็เพิ่ มความ
วิ จิตรขึ้นจนกลายเป็นเครื่องเพชรแทบทั้งชุด สํ าหรับชุดของผู้แสดงหญิงมี แบบหลากหลาย แต่ไม่ประดั บ
เพชรมากเท่ าชุดของผู้แสดงชาย
ชุดลิ เกเพชรในปั จจุบันมี วิวั ฒนาการมาตามยุค ตามสมัย ตามลําดั บ กล่าวคือชุ ดลิเกชาย
ในยุคแรก ๆ นุ่งโจงกระเบน สวมเสื้อแขนสั้น มีเสื้อกั๊ กทับ มีผ้าโพกศี รษะ เสียบขนนก มีโบติด มี ต่างหูที่ใช้
เลื่ อม ปัจจุบันประยุกต์เป็นชุดเพชรทั้ งหมด ประกอบด้วยเสื้ อคอกว้างแขนสั้น หรือแขนยาวแนบตัวปักเพชร
เทียม และคริสตั นรูปแบบต่าง ๆ สนับเพลาหรือกางเกงรัดขายาวครึ่งน่ องสีดําปักเพชรที่เชิ ง ผ้านุ่งสําเร็ จรูป
ปักเพชรสวมทับกางเกง สวมถุ งน่องสีขาว ส่ วนเครื่องประดับทําด้ วยเพชรเทียมและคริ สตัน ประกอบด้วย
เกี้ ยว (หัวมอญ) ดอกไม้ เสียบข้าง ปิ่ น สั งเวียน (แถบเพชรคาดศีรษะในระดั บหน้ าผาก) ขนนก ต่างหู
สร้อยคอ เข็มขั ด แหวน กําไลมือ และกํ าไลเท้า ส่วนชุดลิ เกหญิง มี หลากหลายรูปแบบ รูปทรงเป็ นกระโปรง
ยาวทั้งแบบเข้ารู ปและทรงบานฟูฟ่อง ทั้งแบบแขนสั้น แขนยาว และไม่ มีแขน (ชุดเกาะอก) ประดั บเพชร
เที ยมหรื อคริ สตันที่คอ แขน และลํ าตัวให้สวยงาม ส่ วนเครื่องประดั บประกอบด้ วย เกี้ยว กระบังหน้ า
ดอกไม้เพชร ปิ่น ต่างหู สร้อยคอ กํ าไลต้นแขนและปลายแขน ชุดลิเกมีราคาค่อนข้างแพง ชุดหนึ่งประมาณ
ห้าพั นถึงหกพันบาท หรือบางชุ ดมีราคาตั้งแต่หนึ่งหมื่ นบาทขึ้นไปจนถึงแสนบาทก็มี ชุดผู้ ชายมีราคาแพง
กว่ าชุดผู้หญิงเนื่องจากมีขนาดใหญ่ กว่า มีลวดลายที่วิจิตรงดงาม แล้วก็ใช้เพชรหรือคริ สตันมากกว่า
นอกจากชุดลิเกปกติซึ่งเป็นชุดเพชรแล้ว การแสดงลิเกยั งมีการแต่งกายตามบทบาทของ
ตั วละครในเรื่อง เช่น แสดงบทบวชนาค ก็ แต่งชุดขาวอย่ างนาค แสดงบทพระสงฆ์ก็ห่มจี วรอย่างพระสงฆ์
แสดงบทตํารวจก็แต่งชุดตํ ารวจ หรือในบทที่ พระเอกกับตัวตลกต้องปลอมตัวเป็ นหญิงเพื่อไปช่ วยนางเอกก็
แต่ งชุดสวยอย่างผู้หญิ ง หรือแต่งแนวตลกขบขัน ปลอมตัวเป็นชาวต่างชาติก็แต่ งกายอย่างชาตินั้น ๆ เช่น
แขก จีน มอญ เป็นต้น
จากการสัมภาษณ์ศิลปินลิเกได้กล่ าวถึงเครื่องแต่ งกายของลิเกในปัจจุบันดังนี้
. . .ปั จจุบั นมี การประยุ กต์ ด้ านการแต่งกายให้ ร่ วมสมั ยเข้ ากั บสมั ยนิยม
มี การดั ดแปลงโดยการนําแบบชุดราตรี ชุดไทยประยุกต์มาดั ดแปลงและเพิ่มลวดลาย
และความเป็นสีสันฉูดฉาด ความระยิบระยับเพื่อแข่งกับแสงไฟด้านหน้ าเวที
(ภิรมย์พร มาระศรี, สัมภาษณ์, ๓๐ มีนาคม ๒๕๕๔)
...เมื่อตอนเป็นคณะศรรามน้ํ าเพชรใหม่ ๆ พวกเด็ ก ๆ เขายังเล็กอยู่ ชุดก็ใส่
แบบง่ าย ๆ ชุดเล็ก ๆ น่ารั ก ไม่ต้องประดั บตกแต่งอะไรมาก เรียกว่าใช้เครื่องประดั บ
น้อย พอโตขึ้นชุดก็ต้ องให้สวยงามสมบูรณ์แบบเหมื อนชุดผู้ใหญ่ ก็ต้องมี ส่วนประกอบทุก
อย่างครบถ้ วน ชุดก็ ต้องมีลวดลาย มีสีสันสวยงามสดใส มีลวดลายต่าง ๆ แล้ วแต่