Page 52 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๔๒
บัณฑิ ตอุดมคติไทยเครื อข่ายภาคตะวันตก การจัดพิมพ์หนังสือเผยแพร่ประวัติ และผลงานของศิลปินลิเก
และการทําวิ ทยานิพนธ์ของบุคลากรที่ศึกษาในระดับมหาบัณฑิต เป็นต้น
ลิเกในจังหวัดอ่างทอง
ลิเก เป็นการแสดงพื้ นบ้านของจังหวัดอ่ างทองที่ได้ รับความนิยมสูงสุดจากคนทุกชั้น ทุ กเพศ ทุก
วั ย ตั้งแต่อดีตถึ งปัจจุบัน ส่วนใหญ่จั ดแสดงในงานเฉลิมฉลองต่าง ๆ เช่น งานทําบุญขึ้นปีใหม่ งานบวช
งานศพ งานประจําปี และงานฉลองต่าง ๆ คณะลิ เกในจังหวัดอ่ างทองที่มี ชื่อเสียงในอดีต ได้แก่ คณะก้าน
ระเวงจิต ซึ่ งเป็นลูกศิษย์ของครูลิ เกที่มี ชื่อเสียงคื อ นายหอมหวล นาคศิริ ปัจจุบันคณะก้ าน ระเวงจิต ได้
สื บทอดการแสดงลิเกมาจนถึ งรุ่นหลาน ใช้ ชื่อคณะว่า “พลายแก้วหลานพ่อก้าน” สํ าหรับคณะลิเกที่มี
ชื่ อเสี ยงในปัจจุบั นคื อ คณะไชยา มิตรชัย ซึ่ งได้รั บความนิยมจากผู้ชมทั่ วประเทศ กล่าวได้ ว่าจั งหวัด
อ่ างทองมีคณะลิเกจํานวนมากทั้งคณะเก่ าแก่ที่เลิกแสดงไปแล้ว และคณะที่ ยังแสดงอยู่ เช่น คณะละออง
ทิพย์ ลูกมหาราช คณะจํารู ญ ศิษย์คุ ณ ป. คณะเดชา ลูกป่าโมก คณะหอมละมัย ลูกป่ าโมก คณะสมพงษ์
อํ านวยพร คณะชัยสิทธิ์ หงส์ทอง คณะพงษ์ศั กดิ์ สวนศรี คณะมนตรี มนต์ รัก คณะมานพ ลูกปราจีน คณะ
หอมหวล เทวฤทธิ์ คณะโนรี เทวราช คณะ ป.ภุชงค์ศิ ลป์ คณะนายเรืองนายต๋ า คณะดาวเรือง ยินดี และ
คณะเด็กกํ าพร้าวั ดสระแก้ว เป็นต้น (กรมศิลปากร. ๒๕๔๔ : ๑๗๑)
ศิลปินลิเกในจังหวัดอ่างทองยกย่องให้นายหอมหวล นาคศิริ เป็นครู เพราะเป็นผู้มี ความสามารถ
ในการแสดงลิเกจนมีชื่อเสียงแพร่หลาย มี ศิลปะการรําที่มีลีลาสวยงามเป็นที่ชื่นชอบของผู้ชม ศิ ษย์ของครู
หอมหวลอี กคนหนึ่งที่มี ชื่ อเสียงในจังหวัดอ่างทอง คื อ นายบุญเลิ ศ นาจพินิจ ซึ่ งได้รับการยกย่องจาก
สํ านักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ เป็นศิลปิ นแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ลิเก) ประจําปี
พ.ศ. ๒๕๓๙ นายบุญเลิ ศ นาจพินิจ เป็นผู้ที่ ได้รั บการยกย่องว่าเป็นผู้ อนุรักษ์ ลิเกแบบโบราณ ทั้งการรํ า
การร้ อง และการแต่ งกายไว้อย่ างครบถ้วน สืบทอดจากนายหอมหวล นาคศิริ บรมครูด้ านลิเกในนาม
“คณะบุ ญเลิศ ศิษย์ หอมหวล” นอกจากจะเป็นผู้แสดงแล้ว นายบุ ญเลิศ นาจพินิจ ยังมีความสามารถใน
การประพั นธ์บทลิ เกทั้งด้ านร้อยแก้ว ร้อยกรอง ซึ่งต้ องอาศัยความรู้ความชํ านาญอย่างสูง ในการริ เริ่ม
สร้างสรรค์จินตนาการสร้ างเรื่องต่าง ๆ ทั้งคํ าร้ อง บทเจรจา และการบรรจุเพลงให้เหมาะสมกับเรื่องที่
แสดง มีผลงานออกเผยแพร่ มากมายจนมี ชื่อเสี ยงเลื่องลื อไปทุ กภาค ทุกจังหวั ด ทั้งในประเทศและ
ต่ างประเทศด้วย ปั จจุบันแม้นายบุ ญเลิศ นาจพินิจ จะมีอายุ ๖๘ ปีแล้ ว แต่ยั งคงแสดงลิเกในบางโอกาส
และเป็ นผู้ประกอบพิธี ไหว้ครู ครอบครูให้แก่ ศิ ลปินลิ เก ถ่ายทอดความรู้ด้ านศิลปะการแสดงลิ เกให้แก่
ศิ ลปิ นลิ เกรุ่ นหลังรวมทั้ งการ เป็ นวิ ทยากรพิ เศษเผยแพร่ ความรู้ให้ แก่ นักเ รี ยน นั กศึ กษา ใน
สถาบันการศึ กษาต่าง ๆ จํานวนมาก
นอกจากบรมครูลิ เกคือครูหอมหวล นาคศิริ และศิ ลปินแห่งชาติสาขาศิ ลปะการแสดงลิเก คือ
นายบุญเลิ ศ นาจพินิจ แล้ วจังหวัดอ่างทองยังมีศิลปิ นลิเกที่ มีความสามารถด้ านการแสดงจนมีชื่อเสี ยง
อย่างมากในปัจจุบันอีกคนหนึ่งคือ ไชยา มิตรชัย
ไชยา มิตรชัย เกิ ดในครอบครัวลิเก จึงมี โอกาสฝึกฝนการแสดงลิ เกมาตั้งแต่เด็ก และเนื่องจาก
บิดาและมารดามาของไชยามาเป็นครูฝึ กลิเกให้ แก่เด็กกําพร้าวัดสะแก้ว ไชยาจึงมีโอกาสได้รับการฝึกหัด
ลิ เกร่วมกับเด็ก ๆ เหล่านั้นด้วย เมื่อฝึ กหัดจนพร้อมที่จะออกแสดงได้แล้ว จึ งเริ่มรับงานแสดงลิเกไปตาม
สถานที่ต่าง ๆ เพื่อสั่งสมประสบการณ์ เมื่อมีผู้ใจบุญนําสิ่งของมาบริจาคให้เด็กกํ าพร้า