Page 142 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๑๓๒
๒. ลิเกวิก
ในสมัยก่อนมีสถานที่ประจํ าสําหรั บแสดงลิเก เรียกว่า วิ ก มาจากคําว่า week ที่แปลว่ า
สั ปดาห์ เนื่องจากเป็นการแสดงประจําสั ปดาห์ละครั้งหรื อมากกว่านั้น และมี การเก็บเงิ นค่าดูเป็ นรอบ ๆ
ไป สุ รพล วิรุฬห์รักษ์ (๒๕๓๘ : ๒๗- ๓๐) กล่าวถึงการแสดงลิ เกวิกในอดี ต สรุปได้ดังนี้
การแสดงยี่เกที่มีการเก็บเงินนั้นเกิดจากคนมาดูการตีรํามะนา เจ้าของบ้านจึงหาของมาบั ง
กั้ น เก็บค่ าคนดูคนละฬสเดียว เมื่ อคนมาดูมากก็ เก็บเพิ่มคนละอัฐและพัฒนาโดยเพิ่ มท่ารํ า ซึ่งพระยา
เพชรปาณี ได้ ไปขอตัวละครที่ ดีจากพระยามหิ นทร์ให้มาหัดท่ ารําและขยายบริ เวณบ้านให้ กว้าง เก็บค่าดู
เพิ่ มขึ้น พร้ อมทั้งสร้างเครื่ องแต่งตัวให้นุ่งเยียรบับ สวมมงกุฎและมงกุฎกษัตริย์ ซึ่งนับว่าเป็ นลิเกทรงเครื่ อง
วิ กแรกในเมืองไทย และใช้วงปี่พาทย์มารั บร้องแทนรํามะนา โดยยังไม่มี ด้นกลอน แสดงแต่เรื่องจั กร ๆ
วงศ์ ๆ เรื่องแรกที่แสดงที่ วิกพระยาเพชรปาณีคื อ เรื่อง ลักษณวงศ์ แสดงสัปดาห์ ละสองครั้ง ในวันที่หยุด
เป็นวันซ้อมการแสดง และในเวลาที่แสดงก็ใช้ตะเกี ยงวอชิงตันจุดเพื่อแสงสว่าง วิกลิเกที่มี ชื่อเสียงและเป็น
ที่รู้จักดี นั้นเป็นของพระยาเพชรปาณี ซึ่งตั้งอยู่ ตรงข้ามวัดราชนัดดาราม ตั วอาคารตั้งอยู่ใกล้ป้อมมหากาฬ
หลังกําแพงขวามือริ มคลองโอ่งอ่าง ข้ามคลองไปเป็นภูเขาทอง เมื่อวิกของพระยาเพชรปาณี เกิดขึ้ นไม่นาน
และเป็ นที่นิยมของคนดู ก็มีวิ กลิเกเกิดขึ้ นอีกหลายวิก อาทิ วิ กขุนวิจารณ์ที่บ้านทวาย แถววัดยานนาวาใน
ปัจจุบันซึ่ งมีชื่อเสียงมากที เดียวในย่านนั้น วิกหม่อมสุ ภาพ วิกบ้ านข้าวหลาม ซึ่งเกิ ดขึ้นตามมาเมื่อธุรกิจ
วิ กลิเกเป็นปึกแผ่นมากขึ้ น
หลังจากนั้นก็มี การแสดงลิเกตามวิกต่าง ๆ ตลอดมา การแสดงลิ เกวิกนี้ในส่วนของลิเกถือได้
ว่ าเป็นการสร้างประสบการณ์ด้ านการแสดงให้เกิดความชํานาญมากขึ้ น อีกทั้งเป็นการเพิ่มรายได้ จากงาน
หาซึ่งอาจจะมีผู้ว่ าจ้างไปแสดงตามงานต่าง ๆ น้อยบ้างมากบ้ าง ดังนั้นถ้าไม่มี ผู้ว่าจ้างไปแสดงตามงาน ลิเก
จึงต้ องดิ้นรนหารายได้ ด้วยการแสดงตามวิ ก โดยจะปักหลักแสดงอยู่ในสถานที่ใดที่หนึ่งเป็นเวลานาน
เท่าใดนั้นก็ขึ้นอยู่ความสนใจของผู้ชมด้วย ถ้ามีผู้สนใจชมมาก ๆ ก็ตั้ งอยู่นาน ถ้ามีผู้ชมน้อยก็ ต้องย้ายวิ กไป
ที่อื่นบ้าง สถานที่ตั้งวิกลิ เกส่วนใหญ่มั กเป็นศูนย์รวมของประชาชนในชุมชน เช่น ตลาด เป็นต้น
ปัจจุบันนี้ การแสดงลิเกวิกมีน้อยลง เนื่องจากมีผู้จัดหาว่าจ้างคณะลิเกไปแสดงตามงานต่ าง ๆ
มากขึ้ น ประชาชนส่วนใหญ่จึงไปดูลิ เกตามงานซึ่งไม่ ต้องเสียเงิ นค่าดู นอกจากนี้ ยังสามารถดูลิ เกจากสื่อ
โทรทัศน์ วีซีดี หรือสื่ออื่น ๆ ได้ สะดวกมากขึ้นด้วย
๓. ลิเกวิทยุ
การแสดงลิเกทางวิทยุนั้นเกิดขึ้นเมื่ อ พ.ศ.๒๔๗๑ ซึ่งเป็ นปีที่เริ่มมี สถานีวิทยุ กระจายเสี ยง
เกิ ดขึ้น ได้มี การจัดแสดงลิเกทางวิทยุกันหลายคณะ และมีชื่อเสียงจนผู้ฟังติดตามกันมากมาย จั ดว่าเป็นยุค
ทองของการแสดงลิเกทีเดียว สถานีวิ ทยุที่จัดการแสดงลิเกที่มี ชื่อเสียงในสมัยนั้นคื อ สถานีวิทยุกรมการ
รั กษาดินแดน สถานีวิ ทยุ ๑ ปณ.สถานีวิ ทยุ สทร. คณะลิเกที่ แสดง ได้แก่ คณะสุ ชิน เทวะผลิน ของ สุ ชิน
เทวะผลิ น เป็นลิเกคณะแรกที่ออกอากาศทางสถานีวิ ทยุ ๑ ปณ. เมื่ อ พ.ศ. ๒๔๗๑ คณะสนิท เกตุทะนัง
เป็ นคณะที่สอง ภายหลั งได้เปลี่ยนชื่อเป็ น คณะเกตุทนนาฏ ลิ เกทั้งสองคณะนี้ต่ อมาได้มาออกอากาศเป็น
ประจําที่สถานีวิ ทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย ของกรมโฆษณาการ ซึ่งตั้งสถานีเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๓ และ
ต่ อมามี คณะฉลาด เค้ามูลคดี คณะเพ็ ญ ปั ญญาพล และคณะครูสุดจิ ตต์ ดุริยะประณี ต มาแสดงออก
อากาศทางสถานี วิทยุเพิ่มขึ้ น